De vijf met elkaar samenhangende verhalen uit 'Het einde van mensen in 1967', het nieuwe hoek van Herman Brusselmans, spelen zich allemaal af in en rondom het onvervalst Vlaamse dorp Lensbeke. Het is een plaats die eerder is 'vastgeankerd in de vroegere, ouwe tijd dan overspoeld door de nieuwe, moderne tijd.'

De mensen houden er het liefst alles bij het vertrouwde, ze vergeten het verleden - zelfs de oorlogsjaren - graag snel. En aan de toekomst denken ze bij voorkeur helemaal niet. Hun bestaan wordt echter van alle kanten bedreigd. De ontwikkelingen laten zich niet stoppen, vrouwen eisen hun rechten op, kinderen gaan een eigen weg. Dat leidt tot bittere confrontaties, alle verhalen uit het boek eindigen gruwelijk.

We hadden niet anders verwacht van Herman Brusselmans. Vertrouwd is ook dat alle grofheid heimelijk met tederheid gepaard gaat. En de lezer kan weer genieten van onzinnige redeneringen als: 'Ivo had zelfs ooit eens een latere nonkel van Eddy Merckx in de spurt verslagen. Niet dat dat in die tijd uitzonderlijk veel indruk maakte omdat natuurlijk nog niemand wist dat die geklopte in de loop der tijden de nonkel van Eddy Merckx zou worden.'

Er wordt uitbundig gevloekt en gescholden. Er wordt veel gezopen en geneukt ('poepen' heet dat in Lensbeke). Toch is Brusselmans' boek anders dan anders. Hij is zelf opvallend afwezig. Maar hij tekent de onbenullige levens van de personages uit deze verhalen met iets dat je liefde moet noemen.Je voelt weemoed om alles dat verloren ging, heimwee naar een wereld die nog overzichtelijk was.

De simpele zielen uit Lensbeke en omstreken doen alles om de vernieuwingen te ontkennen. Maar in 1967 bereiken de moderne opvattingen de streek. In een paar dagen tijd gaan twee van de drie cafés in de Pilaarstraat dicht. In het ene geval omdat de cafébaas zich verhangt, in het tweede geval omdat de waardin haar man in de steek laat. Een andere vrouw verdedigt zich zo heftig tegen een moordaanslag dat haar belager het niet overleeft. Er is veel meer geweld in deze verhalen, steeds omdat de oude tijd en de nieuwe tijd heftig botsen.

Boerendochter
De aantrekkelijke boerendochter Patricia, die in verschillende verhalen een rol speelt, belichaamt onmiskenbaar de moderne periode. Met haar gevaarlijke spelletjes maakt ze verschillende slachtoffers. Op een dode meer of minder kijkt Brusselmans niet. Een zwakzinnige jongen wordt door een hond doodgebeten, de oude dorpsdokter krijgt een hartaanval tijdens een bezoek aan een hoer, de nieuwe arts maakt zich van kant als hij beseft dat hij Patricia nooit zal kunnen krijgen.

De schrijver geeft met zijn hardvochtige humor wat reliëf aan al het drama. Zo laat hij een homoseksuele man terugkomen op zijn besluit hetero te worden: 'Hem in een gat steken dat van voren zit is niks voor mij. Stommerik dat ik ben. Hetero worden! Ik had evengoed neger willen worden.' Maar ook al valt er regelmatig om deze verhalen te lachen, ze hebben een dreigende ondertoon. Brusselmans schreef even virtuoze als verontrustende schetsen uit het Vlaamse volksleven.

Herman Brusselmans: 'Het einde van mensen in 1967' - 204 pag./ fl. 29.90 - Prometheus. Amsterdam.