Herman Brusselmans (Hamme, 1958) schreef in veertien jaar vierentwintig boeken. In België behoort hij tot de meest verkochte auteurs, wat niet weg neemt dat er ook veel kritiek is op het nogal ongenuanceerde taalgebruik van de hoofdpersonages. Kortgeleden verscheen bij Prometheus deel twee van de Guggenheimer-serie: 'Guggenheimer wast witter'.

- In uw laatste boek geeft het hoofd personage Guggenheimer blijk van een grote afkeer van dames met haar op hun benen.
'Ja, getver, vrouwen met haar op hun benen...'

- Vrouwen die niet afwassen, niet kunnen koken, vrouwen met een kind krijgen er ook flink van langs...
'Ja.'

- Verder dames met osseknieën. dikke vrouwen, vrouwen zonder rijbewijs. ... Guggenheimer ergert zich dood. 'Shit, ik bezorg u toch geen zelf-twijfel? Het zijn maar woorden. U bent er trouwens nog een paar vergeten, ik bedoel als we dan toch aan het opsommen zijn: vrouwen met van die bossen onder de armen, en weet u wat ook erg is: de bruine streep.'

- De bruine streep?
'De bruine streep. In de onderbroek.'

- Ah. ja. Guggenheimer controleert de prostituees in bordeel Het Vliegend Tapijt op de bruine streep. Zijn Guggenheimers obsessies uw obsessies?
'Natuurlijk. Cru gezegd bestaat er een lijstje met tien punten waaraan ik iedere potentiële minnares onderwerp. Ik verlies niet graag ook maar een moment de controle. Een tijdje terug ben ik van de een op de andere dag gestopt met drinken.'

- Bent u in uw werk ook zo beheerst? Werkt u met nauwkeurige schema's? 'Nee. romans vloeien meestal zonder al te veel gedoe op papier, al heb ik dan mijn planning tot het jaar 2000 klaar. Ik weet trouwens niet of je het beheerst moet noemen. het heeft natuurlijk veel meer met angst te maken. Dat scheren en het rijbewijs zijn metaforen voor verzorging en zelfrespect en die horen weer bij een sterke vrouw. Daar kan ik niet zonder. Mijn vrouw is mijn rechterbeen, zonder haar hinkel ik door het leven. Ik ben een erg angstig mannetje.'

- Angst die u overschreeuwt met uw boeken.
'Tsss. Misschien. Straks gaat u mij nog vragen of mijn boeken therapeutisch zijn, of ik iets van me afschrijf...'

- Zou dat een slechte vraag zijn?
'Welnee. ga gerust uw gang, haha.'

- Waarom schrijft u altijd over uzelf?
'Omdat ik, in alle bescheidenheid, voor mijzelf de meest interessante persoon op aarde ben. Kijk, ik schrijf op dit moment twee soorten boeken. De autobiografische romans, die heel close bij mijn eigen leven liggen en de Guggenheimer-serie waarvan Guggenheimer wast witter het tweede deel is. Daarin plaats ik een man met mijn overtuiging in een omgeving. Het interessante is uiteraard dat niet iedereen, of zelfs heel weinig mensen redeneren zoals ik, waardoor er voortdurend ongemakkelijke situaties ontstaan. Daar kun je romans over schrijven en over blijven schrijven.'

- Maar de kwestie blijft: waarom bewaart u uw afkeer voor harige vrouwen niet voor uw dagboeken en wijdt u uw boeken niet aan pure fictie?
'Nee, dat is de kwestie niet. De kwestie is: waarom gaat u ervan uit dat een gefingeerd hoofdpersonage interessanter dan ik?'

- Misschien vraagt pure fictie meer van uw talent op het gebied van structuur en fantasie...
'Oh, maar onderschat niet het schrijven van een autobiografisch boek. Er zit minder structuur in dan in pure fictie, hoewel dat natuurlijk helemaal niet geldt voor de Guggenheimer-serie, maar structuur is alleen maar een onderdeel van de techniek van het schrijven. Je hebt natuurlijk ook altijd nog de stilistische kant. Die is het belangrijkst.'

- Mooie zinnen.
'Precies. Mooie zinnen die van autobiografisch materiaal literatuur maken. Verdichtingen. verzinsels...'

Toeval
- Wat is een mooie zin'?
'Een zin die meer is dan alleen informatief.'

- Denkt u lang na over de eerste zin?
'Nou. nee. Om te beginnen is een eerste zin altijd toeval. Uit die eerste zin vloeit toevallig de tweede zin, en daaruit toevallig de derde...'

- En voor je het weet is er toevallig weer een boek af
'Ik durf het nog extremer te zeggen: Ik begin met de eerste zin en ik eindig met de laatste zin en daartussen staan een heleboel andere zinnen.'

- Pardon?
'Het spijt me. ik realiseer me dat het arrogant klinkt en ik weet dat er nu mensen zijn die juichen dat je dat gemak er wel van afleest. Maar als ik nu eens beweer dat het zo simpel is? Het gemak waarmee dat gebeurt heeft misschien wel met eh.... eh... talent te maken.

- Zou dat misschien kunnen? Dat het onbewust gaat?
'Natuurlijk, maar onbewust is zo'n... 'Kutwoord. U heeft gelijk. Goed. Ik zal een poging doen het mysterie voor u te ontrafelen. Luister goed. Ik begin met een idee. niet te ingewikkeld. Het simpele gegeven 'Guggenheimer start een reclamebureau', was al voldoende' voor een boek van 180.000 woorden in Guggenheimer wast witter. Dan komt de eerste zin. Ik wil iets zeggen over de dood van Guggenheimers vader. Dat kan op vele manieren en nu zijn er schrijvers die zich dan al het hoofd beginnen te breken over de keuze tussen de formulering 'Guggenheimers vader is dood', 'De vader van Guggenheimer is dood', 'Guggenheimer senior' of 'De ouwe van Guggenheimer'. Kijk, dat is hét type schrijver dat eens in de zeven jaar een boek schrijft van 84 pagina's. Bij mij is het meteen de eerste zin zo als die er staat: 'Guggenheimers stiefvader was heel onverwacht gestorven en aldus, oordeelde Guggenheimer, is er niks op tegen dat hij ook heel onverwacht wordt begraven'.
Ziet u wel? Geen pure mededeling. Er is iets aan de hand met die eerste zin die je nieuwsgierig maakt naar die begrafenis, die midden in de nacht plaats vindt zodat niemand er iets wat weet.'

- U denkt nooit halverwege was ik maar anders begonnen dan had ik nu een spannender boek gehad.
'Op het moment dat ik aan het schrijven ben, doe ik het zo goed mogelijk. Maar staat die zin er eenmaal, dan ga ik niet eindeloos zitten schaven. Liever dan eindeloos schaven en herschrijven begin ik aan een nieuw manuscript. Mijn romans schrijf ik in een keer op, in een periode dat ik iedere dag werk. Iedere schrijfsessie begint met het bekijken van het resultaat van de vorige dag, dat corrigeer ik en dan ga ik verder. Wanneer het boek helemaal klaar is, bekijk ik het nog twee of drie keer, maar aan de structuur verander ik niets.'

- Het klinkt allemaal vrij probleemloos. Geen twijfel, snel doorschrijven, ieder halfjaar een nieuw boek...
'Ik ben geen twijfelaar. dat klopt, Maar ik heb ook niet de pretentie de beste schrijver van de wereld te worden. Wat moet de doelstelling zijn van een schrijver? Om te beginnen moet er niets. Maar goed, dan zijn we klaar met praten en kunnen we ons net zo goed opknopen. Dus zeg ik toch: een schrijver moet een boek schrijven waarbij lezers zich twee of drie uur lang niet vervelen. Punt uit. Daarnaast vind ik het gewoon erg leuk om een oeuvre te bouwen dat niet alleen kwalitatief maar ook kwantitatief iets voorstelt. Wat heb je aan een boek waarvan 25 professoren gaan beweren dat dit de wereldproblematiek volledig samenvat maar waar de lezer niet doorheen raakt zonder de hulp van achttien handboeken en tweeëntwintig woordenboeken? Ik schrijf niet voor de eeuwigheid. Als u mij zou vragen of ik op een onbewoond eiland met een stokje in het zand zou schrijven, zou ik u uitlachen. Nee. die behoefte heb ik niet en ik hoef ook de Nobelprijs niet te winnen...'

- Bij de bekendmaking van de shortlist van de Ako-prjjs zat u anders nagelbijtend op de bank, vertelde u.
'Dat is waar. Absurd hè. hoe die dingen werken. Ik heb me daar enorm over verbaasd. ik bedoel: als het nu nog om de prijs zelf ging, dat geldbedrag, maar het was alleen de nominatie waar ik me zenuwachtig over zat te maken. Dan laat ik me toch weer meeslepen...'

- Misschien bent u ambitieuzer dan u zelf wilt toegeven.
'Schrijven is een serieus vak, dat ik naar eer en geweten beoefen. En weet u wat? Ik begin het steeds leuker te vinden. Ik voel me er uiterst comfortabel in.'

- Wat verontrustend.
'Nee. integendeel. Ik ken mijn grenzen. ik weet wat mijn mogelijkheden zijn. Dat is juist ontzettend aangenaam. Snapt u?'

- Ja. ik snap het wel. maar het klinkt zo bedaard. Kunst is toch een soort topsport waarbij je voortdurend probeert de grens van je eigen vermogen te overschrijden. Daar hoort toch bij dat je al te comfortabele situaties zo veel mogelijk vermijdt? Dat je soms enorm twijfelt?
'Oh. maar ik twijfel ook wel...'

- Daarnet zei u nog...
'Maar mijn twijfels zijn niet fundamenteel! Ik twijfel bij pagina zestig. Dat is het ijkpunt. Ik lees alles nog eens helemaal terug en dan voel ik een klik en weet ik of het goed is.'

- Een klik?
'Weer zo'n kutwoord, maar ik kan het niet anders zeggen. Het is een gevoel. Wanneer ik rond pagina 60 niet gegrepen word gooi ik alles weg. Op die manier verdwijnt één op de twee romans in de vuilnisbak. In de roman-vuilnisbak wel te verstaan, die leeg ik zo nu en dan om te kijken, of er iets bij zit voor een column of voor iets voor de radio.'

- Is het altijd pagina zestig?
'De laatste jaren wel.'

- U heeft dus zelfs uw twijfels onder controle.
'Het liefst wel...'

- Wat emotioneert u?
'De laatste uren die ik aan een boek werk. In die laatste sessie kan ik haast niet meer schrijven omdat mijn vingers zo vreselijk beven.'

- U zit letterlijk te trillen?
'Ja. omdat het me weer gelukt is. Pas dan dringt het tot me door wat ik gepresteerd heb. Niet na 60 pagina's of na 200 of bij een goede vondst, maar alleen tijdens die laatste uren. Ik ben niet het soort schrijver dat alleen in absolute rust kan werken: als Ajax op tv is of er belt een leuk meisje aan, houd ik me daar mee bezig. Maar die laatste paar uur lukt het me niet die roes te doorbreken. Dan laat ik me door niets en niemand storen. Dit zijn de enige echt mythische momenten, waarin ik een oncontroleerbare band met het boek heb.'

- Schrijft u om die roes te bereiken?
'Nee ik schrijf niet om op pagina 280 een langgerekt orgasme te krijgen. Ik zei u al dat ik niet graag ook maar twee minuten controle verlies, laat staan twee uur. Die tijd is verloren voor mijn bewustzijn, maar is nu eenmaal nodig voor het beëindigen van de roman. Wanneer ik het woord 'einde' tik, wat ik meestal doe aan het slot, is de roes en het geluksgevoel voorbij. Dan kan die hele roman me geen reet meer schelen. Op dit moment heb ik net Zal je me altijd graag zien voltooid, ik dou nu drie weken niets en dan begin ik weer met een volgende roman.'

- Een volgende Guggenheimer?
'Ja, al moet ik uitkijken dat ik niet een te grote voorsprong krijg op mijn uitgever, haha. Deel drie is pas gepland voor 1998. En misschien gebruik ik die tijd wel om een heel andere stijl te ontwikkelen.'

- Oh?
'lk heb er eerlijk gezegd een beetje genoeg van om als een nar mijn personages steeds maar weer geestig bedoelde uitspraken in de mond te leggen. Dat er gezegd wordt: ha, een nieuwe van Brusselmans dat wordt lachen. .

- Een citaat uit uw laatste boek: Guggenheimer tegen Martha de bordeelhoudster: 'Simona? Jawel. Prima grietje, zo lijkt me. Op de streep na. Ik heb haar wat dat betreft nog een kans gegeven, help me dat ze het niet verkwanselt. Martha'
'Is dat de meest geestige passage die u kon vinden, wat heeft u toch met die bruine streep? Er moeten leukere zijn. Maar ik geef toe. er zitten in dat boek nog wel een paar pogingen tot hilariteit. Het derde deel wordt dus serieuzer. Laat ik het eens deftig zeggen: Woede is de motor van een goede schrijver, die kun je heel lang uiten met sarcasme en humor, maar er komt een moment waarop je niet meer wilt lachen. Dat moment heb is er nu.'

- Hoezo?
'Heel eenvoudig. Er gebeuren hier in België dingen waardoor mijn woede te sterk wordt voor de lach.'

- Doelt u op Dutroux?
'Niet op Dutroux zelf. Monsters als Dutroux hebben altijd bestaan, dat is niets nieuws, en de fout is natuurlijk geweest dat ze hem na zes jaar vrijgelaten hebben, dat is simpel. Maar dat is ook meteen het enige waarover te zeiken valt. Niet over de verloedering van de maatschappij. Nee, de gevolgen van de zaak Dutroux zijn veel ernstiger. Er is een enorme hysterie ontstaan in Vlaanderen, die alles wat met seks en naakte lijven te maken heeft, wil ontmantelen als pornografie. Billboards van Benetton met twee paarden zouden aanzetten tot seks met dieren, een reclameaffiche van, ik geloof H&M, met twee naakte lichamen van twee vrouwen wordt ineens serieus bestempeld als lesbische pornografie.

- Oh?
'Een ander voorbeeld: Het Nieuwsblad heeft net vorige week een feuilleton stopgezet van Marcella Baeten, een braaf goed mens dat zeer geëngageerd schrijft, die Thaise of Chinese kinderen heeft geadopteerd die ook nog eens mongoloïde zijn, echt niks mee aan de hand met die Marcella, maar alleen omdat ze woorden als fluit, tiet, en neuken in een rauwe Louis Paul Boonsiaanse stijl gebruikt wordt het niet langer gepubliceerd! Omwille van twee neukens en anderhalve tiet is die roman de krant uitgesodemieterd en komt de hoofdredacteur heel parmantig voor de televisie verklaren dat het pornografie is en dat pornografie niet in zijn krant thuishoort! Alleen omdat hij wat lezersbrieven heeft ontvangen van dezelfde klootzakken die 'dood aan Dutroux' stonden te schreeuwen.'

- In Nederland is er ook een burgemeester die de affiches van H&M verboden heeft, zonder de Dutroux-affairre'
Ja, maar die wordt toch door iedereen weggelachen! Daarvan zegt iedereen, en terecht, dat zijn de idioten in de provincie die het stiekem met schapen doen. Die worden door niemand serieus genomen. behalve door die schapen dan. Maar in België is het sinds een paar weken de algemene teneur.'

- Ineens?
'Het is net of het heeft liggen broeien en een aanleiding heeft gezocht om tot uitbarsting tot komen. Ik kots ervan. Het maakt dat ik serieus overweeg om weg te gaan uit Gent, naar Amsterdam, weet ik veel. Natuurlijk moet Dutroux desnoods gefolterd worden om informatie los te krijgen, maar de excessen die eromheen ontstaan mogen geen kans krijgen, de rechtse klootzakken die het voor het zeggen krijgen. Het klootjesvolk, mensen die in de jaren dertig Hitler binnenhaalden en nu op het Vlaams Blok stemmen. Dankzij Dutroux heeft de achterlijkheid in Vlaanderen de kans gekregen legaal zijn gezicht te tonen. Jammer genoeg had ik net een boek af dus kon ik er niets meer mee doen, maar ik heb wel voor Humo een column geschreven waarin ik zeg dat Paul Marchal een absolute klootzak is. Dat is jammer natuurlijk voor dat dode meisje, maar het is ook een lul zoals hij daar vijfgangenmenu's stond te koken voor de pers en de begrafenis van zijn dochter aangreep om een politieke toespraak te houden. En dan die rechtstreekse uitzendingen van die begrafenissen met het drie kwartier durende portret dat ze van M uitzonden, de kleuterjuf die kwam vertellen dat M op tweejarige leeftijd zo'n guitige peuter was! Vreselijk.'

- Toch verbaas ik me over de onvervalste felheid waarmee u zich over de dingen kunt blijven opwinden. Woede mag dan de motor zijn van een goede schrijver, maar op een gegeven moment raak je toch uitgeraasd? U tiert al meer dan twintig titels en vele columns onvermoeibaar voort.

-Heeft u wel eens overwogen te stoppen?
'Ja. vorig jaar, maar niet omdat de woede afnam, maar omdat die te hevig werd. Ik had problemen met mijn vriendin en het lukte me niet meer te schrijven. Maar die momenten zijn zeldzaam. Ik beschouw mezelf als een professioneel uitdrager van een negatieve levenshouding.'

- Haha.
'Nee. dat meen ik in alle ernst. Als schrijver heb ik mijn 'persoon' in bedwang. Mijn gevoelens komen nooit onverhuld op papier. Ik neem afstand van het materiaal en stileer dat.'

Uitmelken
'Iemand die ik enorm bewonder en altijd zal blijven bewonderen, al wordt hij morgen een pederast met Dutrouxneigingen, is Reve. Zijn stijl verheft zijn boeken boven alles wat er wordt geschreven. Hij is een beslagen ten ijs komende komiek, de precieze manier waarop hij omgaat met de archaïsche taal is geniaal. En iets van dat vermogen hoop ik ook te bezitten. dat is althans het streven. Begrijpt u? Als je maar een goede stijl hebt, kun je hetzelfde thema wel uit blijven melken. ,'Therapéutische schrijvers kunnen dat niet. Iemand als Frans Pointl, bijvoorbeeld, schrijft een echt goed boek: zijn eerste boek omdat hij daar zijn hele ziel in kan stoppen, die moederbinding enzovoort. Maar je kunt niet 24 van die therapeutische boeken schrijven. Wanneer je een goede stilist bent wel. Dan luidt de vraag: hoe word je een goede stilist? Als je dat aan Reve zou vragen, zou hij waarschijnlijk antwoorden dat hij gewoon achter zijn bureau gaat zitten en dat alles er dan zomaar uitfloept.'

- Wat is dat thema dat u uitmelkt?
'Nou. dat niets deugt natuurlijk. Dat geluk niet bestaat behalve gedurende die ene seconde waarin blijkt dat het, meisje van je dromen ook halfverliefd op jou is.'

- Waarom bent u zo bang?
`Aha! Waarom is die jongen zo bang. Zou zijn vader misschien.. Of nee. zijn oom Jean Paul... haha. Wanneer je een zwarte vader en een zwarte moeder hebt word je niet roomwit geboren, maar verder dan dat ga ik niet meer in de erfelijkheidstheorie. Ik heb ook vaak geprobeerd naar verklaringen te zoeken en dan kom ik tot de conclusie: zo is het nu eenmaal. Toch een interessante conclusie, niet?'

- Zijn uw angst-aanvallen na de dood van uw moeder verergerd?
'Nee. Haar dood heeft die aanvallen zelfs verminderd, omdat ik mijn verdriet op dat moment op haar kon richten. Ben je bang voor spinnen dan zoek je iemand die ze dood maakt, ben je bang voor liften dan neem je de trap. Maar de echte levensangst is moeilijk te omschrijven. Bij mij werkt het zoals die roes die ik beschreef, ineens heb je een angstaanval.' ..

- Daarom bent u er zo op gebrand controle te behouden.
'Inderdaad. Ik ben eerst enorm gaan zuipen, dan is de angst minder maar komt die de volgende dag met de kater driedubbel terug. Ik ben pillen gaan slikken, ik ben zelfs naar de psychiater gegaan. Ik vind de wereld niet leuk eigenlijk. Ik vind de liefde belangrijker dan om het even wat, maar de meeste contacten zijn oppervlakkig of agressief.' ,

- Wat is uw allergrootste wens?
'Mijn allergrootste wens... Een maatschappij, of niet eens dat, want dat is een verdorven woord, maar een wereld waarin alles ongelooflijk fantastisch is.'

- En het feit dat dat niet zo is, beschouwt u als een persoonlijke aanval.
'Zo is het.'

- Daarom schrijft u zo agressief en valt u iedereen aan met osseknieën en haar op de benen.
Omdat ik zou willen dat het wel allemaal mooi en prachtig is.'

- U bent gewoon veel te romantisch.
'O zeker. De romantiek spat van de pagina's af.'

- Ja?
'Wie dat niet ziet is een foute lezer.'

- Ongetwijfeld iemand met osseknieën.
'Ik hoop het.'

Herman Brusselmans: Guggenheimer wast witter Prometheus. f 29.90