Maak het lettertype kleinerLettertype maatMaak het lettertype groter    Print deze pagina uit
De wens niets zinnigs te zeggen

Titel:          De wens niets zinnigs te zeggen
Auteur:     Danielle Serdijn voor Het Parool
Datum:     12-09-2003
Grootte:   702 woorden

Het succes van zijn vorige boeken wordt al enkele jaren niet meer genoemd. Dat wil zeggen: niet op de achterflap, wat bij uitstek de plaats is waar schrijvers en uitgevers graag laten zien hoe het de auteur en zijn werk in de loop der jaren is vergaan. Je kunt er de mening van critici lezen, of hoe vaak de schrijver genomineerd werd voor een prijs, of hoe het schrijverschap zich ontwikkelde. Op de achterflappen van Herman Brusselmans' boeken is het al jaren stil. De enige die daar nog ronkt, is de auteur zelf, met koddige, maar vooral dubbelzinnige aanbevelingen. Een lijst met uitgebrachte titels ontbreekt tegenwoordig. Alsof de schrijver zich schaamt voor de enorme omvang van zijn oeuvre. Alsof hij wil zeggen: ik kan er ook niets aan doen dat ik almaar schrijf.

Om eerlijk te zijn: het schrijven van Brusselmans heeft inderdaad iets pathologisch gekregen. Want al lang gaat het niet meer om de literatuur, of het verhaal, of een of ander hooggestemd ideaal. De boeken van Brusselmans, zeker de laatste paar, zijn uitsluitend nog stijlproducten. De inhoud doet er helemaal niets toe. Zijn personages zijn karikaturen, de ontwikkeling in het verhaal is altijd dezelfde: er is een gegeven situatie, van daaruit ontstaat chaos en vervolgens, na een bizarre ontknoping, komt alles goed. En de hoofdpersoon, de verteller, is altijd iemand zoals Herman Brusselmans. Iemand met dezelfde neuroses, dezelfde rookverslaving, dezelfde vermoeidheid en dezelfde angsten.

Op de flaptekst van Mank, één van Brusselmans' vorige boeken schrijft hij: '(over de auteur zijn) weinig exacte gegevens bekend. De meeste daarvan vinden we terug in zijn oeuvre dat - Mank preventief meegerekend - bestaat uit vele beroemde boeken.'' Hoe koddig het ook weer genoteerd staat, zo zal het wel zijn. Brusselmans leeft alleen in zijn boeken. En als het slecht met hem gaat (het AD vertrouwde hij toe altijd ziek, zwak en misselijk te zijn, ook in mentale zin), blijft hij binnen. Blijft hij binnen, dan beleeft hij niets en schrijft hij een boek over niets.

Zo gaat De droogte, de roman waar het in dit stuk over zou moeten gaan, over een figuur, Fazio, die niets meer heeft. Geen vrouw, geen baan, geen huis. Het boek speelt zich af in twee, drie dagen en in die dagen gebeurt te veel voor een mensenleven: Fazio scheidt van zijn vrouw, verliest zijn werk en zijn huis, raakt per ongeluk betrokken bij een bankoverval, steelt of leent allerlei voertuigen, heeft meerdere keren per dag seks met verschillende partners, ziet mensen overlijden, een ziekenhuis afbranden en drinkt meer dan goed is. Fazio eindigt in een kartonnen doos in het bos. Het is allemaal snel en geestig opgeschreven, zoals Brusselmans de dingen al jaren geestig en snel weet op te schrijven, maar de bezieling is minimaal.

De inhoudelijke armoede van dit boek loopt parallel aan Fazio's letterlijke armoede. Toch moet de wens niets zinnigs te zeggen een bewuste keuze zijn van Brusselmans. Op ongeveer driekwart van het boek, en na vele bizarre gebeurtenissen en evenzoveel onzinnige dialogen, staat er: 'Ik wil vooral geen liefde, want die is vervelend en afgezaagd. Ik ga over m'n nek van alle liefde die in de wereld bestaat. Ik wil nooit meer een normaal woord uitbrengen en als ik het toch uitbreng, wil ik dat het tussen abnormale woorden staat en daardoor z'n inhoud en z'n vorm verliest. Desintegratie moet een geordende plaats in m'n leven krijgen. Ik wil hele bladzijden overslaan. Ik wil bijten als een wolf. Ik wil roken zonder kanker te krijgen. Ik wil walgelijk oud worden, maar ik wil niks meemaken wat mij verontrust.' Hier was Herman Brusselmans. Dit is wat in hem broeit. Dat kan niet anders. Zijn hele roman, al die onzin, al dat streven naar nóg grotere nietszeggendheid zijn als bewijs aan te voeren.

Roken zonder kanker te krijgen, oud worden zonder iets mee te maken: de hypochonder in Brusselmans heeft ook in De droogte de overhand. Van de hypochonder moet alles kapot, voordat het kapot gaat. Want in een wereld waarin alles kapot is en alles zonder betekenis, heb je niets meer te verliezen. Dan is er eindelijk rust.

© Het Parool, 12-9-2003