recensies

Als de uitreiking van de Libris Literatuur Prijs, met drie hoofdletters, in aantocht is, dan wordt het weer eens tijd om iets te lezen van Herman Brusselmans. De boeken van deze veelschrijver worden in ons land zelden genomineerd, wat niet veel zegt, want ik ken heel wat genomineerde boeken waar al geen leven meer in zat toen het stuifmeel van de jury er nog overheen moest komen. Ook dit jaar vraag ik me af wat er van de zes Libris-nominaties ten slotte zal overblijven.

De revue van Kees 't Hart, Publieke werken van Thomas Rosenboom, Beer is terug van Helga Ruebsamen en Marcel van Erwin Mortier zijn boeken die ik zou willen typeren met 'wel aardig, ja', maar waarvan ik me toch nauwelijks kan voorstellen dat zij ooit zullen worden opgenomen in de lijst van onvergankelijke meesterwerken. Tongkat van Peter Verhelst vond ik een ouderwets onzinboek, zo'n chaotisch samenstel van gedachtespinsels dat het vooral goed doet in het subsidiecircuit, en Winterhanden van Stephan Enter heb ik nooit helemaal uitgelezen, maar dat kan aan mij liggen.

Het juryrapport van de Libris Literatuur Prijs heeft dan ook dit jaar weer meer weg van een CPNB-verkooppraatje dan van een oprechte beschrijving hoe het er momenteel voorstaat. Je kunt dat de jury ook nauwelijks kwalijk nemen. Die heeft een ton uit te reiken, en het zou flauw zijn als hij dat zou doen met een rapport waarin de meest lovende kwalificatie 'wel aardig, ja' zou zijn. Het is allemaal een spel, waarbij op een deftige manier de Nederlandse literatuur in de hoogte wordt gestoken.

Toch is het lezen van Herman Brusselmans voor mij niet alleen een daad van balorigheid. Er is met zijn boeken altijd wel iets aan de hand, zowel literair als buiten-literair. Zo behoort Het einde van mensen in 1967 ongetwijfeld tot het beste dat de laatste jaren is verschenen. Het is ontroerend, geestig, kwaadaardig en origineel tegelijk en de verhaallijnen lopen perfect in elkaar over. Er staat geen woord te veel in, een onaangenaam en nooit te controleren cliché, maar ik weet even geen betere uitdrukking.

Het is minder barok dan het autobiografischer werk van Brusselmans. De puber is in Het einde van mensen in 1967 een volwassen schrijver geworden. Na Het einde van mensen in 1967 is Uitgeverij Guggenheimer verschenen, een boek dat zowel in België als in Nederland voorlopig is verboden, omdat het beledigende passages zou bevatten. Het verbod leverde Brusselmans een stroom van adhesiebetuigingen op, maar tot meer literaire waardering kwam het eigenlijk niet. Soms werd erbij gezegd dat men Brusselmans steunde ondanks zijn boek. In een advertentie ten gunste van de geplaagde schrijver werd ook nog Voltaire geciteerd, die gezegd schijnt te hebben dat hij zou willen sterven voor het principe dat iedereen zijn mening mag uiten, hoe verwerpelijk die mening ook is. Of dat de meest aangewezen manier was om een schrijver van verboden boeken te helpen, weet ik niet, maar in ieder geval is Uitgeverij Guggenheimer vooral een grappige sleutelroman voor degenen die in staat zijn al die personages uit het Vlaamse landschap te herkennen.

Kwalitatief gezien is het boek echter niet te vergelijken met Het einde van mensen in 1967. Inmiddels is nu Vergeef mij de liefde verschenen. Het lijkt een baldadig boek van een auteur die zich nergens om bekommert. Dat begint al bij de compositie. Het eerste deel loopt tot pagina 101. Dan begint het tweede deel aldus: "We slaan nu, bij wijze van grensverleggende literaire ingreep met inbegrip van een goed uitgekiende tijdmanipulatie, een kutpagina of vierhonderd over. Op die vierhonderd propvolle pagina's is wel een boel de revue gepasseerd, daar niet van. Ik zal van die shit een kort overzicht geven, dan zijn we zo snel mogelijk weer bij." Zo begint het tweede deel op pagina 505 en dat gebeurt later nog een keer als wij van pagina 624 naar pagina 877 overspringen. Voor mij hoeven die grensverleggende ingrepen niet zo, ook niet uit ironie. Bovendien, en dat vind ik een kwaal van het hele boek, is het wel heel veel shit en kut, terwijl ik liever zie dat shit en kut wat meer gedoseerd worden om shit en kut uiteindelijk beter te laten uitkomen.

Vergeef mij de liefde suggereert een autobiografisch boek te zijn. De hoofdpersoon heet Herman Brusselmans. Hij is een beroemde Vlaamse schrij...


Gerelateerde boeken: