recensies

Voormalig voetbaltalent versus Vlaamse reuzen en dwergen. Of: de uit de hand gelopen grap van Herman Brusselmans.

Een overzicht van de Vlaamse Letteren van 1136 tot 1974. Compleet met een auteurs-, een titel- en tijdschriftenregister, een verantwoording, een colofon en voetnoten. En niet te vergeten, deftig aandoende initialen in de naam van de auteur. Alles wijst, kortom, op een degelijke behandeling van de Vlaamse literatuur in het onlangs verschenen boek De Geschiedenis van de Vlaamse Letterkunde door Herman F.M. Brusselmans. Maar schijn bedriegt. Neem bijvoorbeeld de inleiding van het derde hoofdstuk waarin een begin wordt gemaakt met de studie van de naoorlogse literatuur.

"Het is zwaar klote, weet je. (-) Dit is deel III. Daar komen we alweer 's dichter bij het heden en wordt het, dat kan niet anders, zwaarder en zwaarder klote. Wat valt er in jezusnaam nog over Boon & Daisne te zeiken, en over al die andere fossielen die al jaren dood zijn en waarover je in sommige, wat zeg ik, in een hele hoop boekjes kan lezen dat ze tot onze meest veelbelovende jonge schrijvers behoren?

"En als ze niet dood zijn, zijn het ouwe zakken en als het geen ouwe zakken zijn, zijn het jonge zakken die ooit wel ouwe zakken zullen worden en dan sterven en begraven worden en over wie in boekjes staat geschreven dat ze tot de jongste generatie veelbelovende schrijvers behoren."

In zijn Gentse appartement vertelt Herman Brusselmans, de veelbelovende 'Mooie Jonge Oppergod van de Vlaamse Letterkunde' dat zijn Geschiedenis eigenlijk een uit de hand gelopen grap is. "Het was aanvankelijk niet de bedoeling dat het gepubliceerd zou worden. Ik was net begonnen aan mijn boek De man die werk vond en bevond me in een moeilijke periode. Ik was depressief en had last van angstaanvallen. Toen dacht ik, ik schrijf maar 's een vrolijk niemandalletje. Misschien dat ik er zelf om kan lachen. 't Was eigenlijk een soort ontspanning voor me." 

De Geschiedenis van de Vlaamse Letterkunde zit vol grappen en grollen, tot in het auteursregister toe. Sommige schrijvers staan wel in het register maar worden in het boek niet behandeld en andersom. Claude van de Berge bijvoorbeeld is alleen onder zijn werkelijke naam R. Pauwels terug te vinden. "Dat is gewoon om al die schrijvers te gaan kloten. Want die gaan meteen kijken of ze erin staan. Zo'n Claude van de Berge zal weI kwaad worden, maar daar trek ik mij niks van aan. Volgens mij is dat een zak van een man. Als je zulke slechte boeken schrijft, dan moet je wel een zak zijn."

Maar niet alleen de literaire dwergen moeten het in Brusselmans' boek ontgelden. Ook de zwaargewichten krijgen het te verduren, geen Vlaamse Reus of hij wordt wel onderuit gehaald door het voormalige voetbaltalent. Zo staat er over Hugo Claus: "Hugo is vooral een harde werker die dagelijks een uur of tien aan z'n schrijfmachine zit en er maar op los ramt. Afhankelijk van het been waarmee hij die ochtend uit z'n bed is gestapt, of, zo u wil, de manier waarop z'n pet staat, noemt hij z'n tikwerk dan een roman, een gedicht, respectievelijk een toneelstuk. Dan glimlacht hij in z'n vuistje en natuurlijk geen enkele criticus die merkt dat Hugo met z'n kloten speelt."

Over zijn werkelijke waardering voor grote schrijvers als Van Ostaijen, Boon en Claus laat Brusselmans zich in zijn Geschiedenis niet of nauwelijks uit. Over zichzelf vertelt hij echter des te meer.

"De bedoeling was om alles de grond in te boren. Maar met boeken als De Kapellekensbaan of Het verdriet van België lukt me dat niet. Evenmin als bij mijn eigen werk trouwens. Vandaar dat ik aan mijzelf een fors deel heb gewijd, zodat iedereen kan begrijpen dat ik de belangrijkste schrijver ben. Verder is het me niet moeilijk gevallen. Er verschijnt ongelooflijk veel rommel in België. Nu nog. Ik ga een column doen voor De Morgen waarin ik iedere week een slecht boek bespreek. Ik krijg ze echt met stapels binnen, die wegwerpwerkjes. En die zijn dan nog de voorselectie van Herman de Coninck doorgekomen! Ik zal die boeken op dezelfde manier aanpakken als ik heb gedaan in De Geschiedenis van de Vlaamse Letterkunde. Dat ze slecht zijn hoef ik niet te bewijzen, want ieder boek dat erin komt is van vooraf slecht bevonden. Som...


Gerelateerde boeken: