recensies

Morgen verschijnt Logica voor idioten, het nieuwe boek van Herman Brusselmans. Alwéér een? Alweer een, ja. Brusselmans publiceert al sinds 1994 twee boeken per jaar. Ontegensprekelijk een prestatie.Anderzijds lijkt zijn inspiratie geen gelijke tred te houden met zijn ijver. Zo was het dit voorjaar verschenen Zul je mij altijd graag zien? zo ongeveer het abominabelste werk uit zijn oeuvre, wat in Brusselmans' geval nogal wat wil zeggen. Of het zou Autobiografe van iemand anders (1996) moeten zijn natuurlijk. Of anders Ex-drummer wel (1994).
Jawel, u voelt het rondje Brusselmansbeuken al aankomen. Maar nee. Dat gaat niet door. Geen zin. We wéten het onderhand ook wel. Brusselmans herhaalt zichzelf op welhaast onbeschaamde wijze. Hij kan geen maat houden. Hij grossiert in platvloersheden. Bij de plots van zijn boeken vergeleken is de spanning in een doorsnee Vlaamse soap bepaald wurgend te noemen. Hij deinst niet terug voor de klefste kitsch, noch voor het obsceenste gratuite geweld. De filosofische beschouwingen in zijn boeken komen uit de allergoedkoopste grabbelton. Zijn stijl is onbeholpen, slordig, modieus. Allemaal waar.
Maar het is niet de hele waarheid, noch geldt het in ieder boek. Brusselmans kàn ook heel geestig zijn en een andere grote kwaliteit, hij is als auteur niet bang uitgevallen. Op de korte baan - zijn columns in Humo - bewijst hij bovendien in zijn beste momenten bezwerend, ja aangrijpend te kunnen schrijven. Hij staat ook ergens voor, zijn werk is allesbehalve vrijblijvend: je zou het een worsteling met en protest tégen de norm- en zinloosheid, de lelijkheid en de leegte van het moderne bestaan kunnen noemen. En ook wel: een poging tot kanalisering van de onlust, de haat en de agressie die daarvan het gevolg zijn.
En zo zie je dat tegenover het inepte Ex-drummer het strak in de hand gehouden, redelijk beklemmende en bij momenten inderdaad aangrijpende Vrouwen met een IQ staat (l995 - en ja, ik geef toe dat ik over dat boek aanvankelijk heel wat minder gunstig dacht. 'Een sterk begin, maar uiteindelijk toch weer een flop'. zoiets. Maar na herlezing - van gebrek aan goede wil hoeft men mij niet te verdenken - kon ik. tot mijn genoegen, mijn mening herzien). Tegenover het stierlijk vervelende Zul je mij altijd graag zien? staat het swingende. zeer amusante en met grote vaart geschreven De terugkeer van Bonanza (1995). En voor het overige ben ik van mening dat De man die werk vond (1985), hoewel geen meestenwerk, het verdient klassiek te worden.
Wat nu Logica voor idioten betreft, dat houdt weer niet over, ben ik bang. al is het ook geen totale mislukking. Laten we het eerst even over het verhaal hebben. Dat begint op pagina 7 en op pagina 265 houdt het op (een echt slot bedenken is niet Brusselmans' fort). Het behelst het verslag van een schrijver ('ik') over een zekere tot in 1997 doorlopende periode in zijn leven, waarin zijn vrouw Phoebe nog steeds van hem gescheiden woont, al zijn ze nog wel een paar, en hij nu en dan bezoek krijgt van verschillende meisjes (geen seks), een periode die hij of thuis doorbrengt of elders, zoals op feestjes en in cafés (waar.hij bijvoorbeeld een tijdlang rondstrooit dat hij een fanclub wil oprichten voor Michèle Martin, de vrouw van Marc Dutroux).
Dat verslag wordt als het hem zo uitkomt onderbroken door, dan wel aangevuld met commentaren (eveneens in de ik-vorm), een paar absurdistische, melige verhalen-in-het-verhaal, enige hartekreten, iets onbeschrijfelijks dat typografisch het uitzicht van poëzie heeft gekregen, een paar dromen van seks, marteling, verminking en moord, (met als lijdend voorwerp bijvoorbeeld Michèle Martin). Geouwehoer over vrouw, samenzijn, trouw, "bijmeisjes" en dergelijke, levensbeschouwelijke litanieën die niet anders dan als geraaskal omschreven kunnen worden, herinneringen aan zijn ouders of andere naaste verwanten, aanroepingen van zijn oude moeder-van-wie-hij-zielsveel-houdt-maar-die-al-jaren-dood-is ('Waar moet ik in godsnaam heen, ma?"),enzovoort, enzoverder dat alles regelmatig gekruid met de mededeling dat de schrijver of enig iemand van de andere personages op het punt staat te gaan schijten, bezig is te schijten of net gescheten heeft.
Kortom, Brusselmans heeft weer een grote goelasj gekookt waarin hij de ongelijksoortigste dingen met elkaar wil binden, maar dat wil toch niet zo best lukken. Bove...


Gerelateerde boeken: