recensies

In Herman Brusselmans' 'Uitgeverij Guggenheimer' schuilt, nu het een affaire is geworden, veel ironie. Want precies waar de uitgever in de roman op uit is, boeken produceren met de succesformule 'echt gebeurd' is ook de roman van Brusselmans overkomen. Wat is het boek waard?

Zo gaat het. Als schrijvers de hoofdrol spelen in een affaire worden ze onzichtbaar. Niet letterlijk natuurlijk, want ze staan vaker in de krant dan ooit, maar wel figuurlijk: ze worden van persoon van vlees en bloed een papieren personage. Ze worden louter naam. Martin Amis formuleerde het mooi na het uitroepen van de fatwa van ayatollah Khomeiny: Salman Rushdie was daardoor naar de voorpagina's verdwenen. Zijn naam was van een schrijversnaam de noemer van een maatschappelijke kwestie geworden. Een naam sec. En de boeken waar het om gaat krimpen ineen tot een titel en een aantal gewraakte passages.

De afgelopen weken was Herman Brusselmans, vooral in de Vlaamse media, voortdurend voorpaginanieuws. Niemand die het niet weet: in zijn nieuwste roman, Uitgeverij Guggenheimer, het derde deel over de grof besnaarde en dwangmatig vuilbekkende mediatycoon, heeft hij de Vlaamse modeontwerpster Ann Demeulemeester, bij monde van zijn hoofdpersoon, zodanig beledigd dat zij naar de rechter is gestapt. Iedereen heeft kennis kunnen nemen van de kwetsende citaten: Ann Demeulemeester is een `dwergpoliep met puitogen en haar van op haar pruim tot op haar rug' met een twijfelachtig pijptalent, die ze `standrechtelijk moeten fusilleren'. En iedereen weet dat de rechter oordeelde dat het recht op vrijheid van meningsuiting is misbruikt en moet wijken voor de bescherming van het privéleven van Ann Demeulemeester. In Vlaanderen is het boek kortom uit de handel genomen. Het gevolg: iedereen die zich in Vlaanderen schrijver noemt heeft zich inmiddels over de affaire Brusselmans uitgelaten. Er is geen columnist in Vlaanderen en Nederland die zijn standpunt niet, liefst in op Brusselmans geïnspireerd scheldproza, op papier heeft geslingerd. Zware beschuldigingen vlogen daarbij over en weer: boekverbranding!
 
Brusselmans is een regelrecht gevaar voor de vrijheid van meningsuiting, fatwa! Kristien Hemmerechts gaf steun: 'Als Herman zegt dat ik hangtieten heb, neem ik dat nooit persoonlijk op,' en gaf aan hoe vertederend ze het vond dat Brusselmans' vriendin op de televisie vertelde dat Herman over veel `beftalent' beschikt. Veerle de Wit, de vrouw van Hugo Claus, viel hem aan: 'Ik denk dat hij een probleem heeft met zijn lul.' Vriend Tom Lanoye stelde een petitie op, 'Burgers Tegen Censuur', die werd ondertekend door `grote namen' als Connie Palmen, Remco Campert, Gerrit Komrij en Joost Zwagerman. Een lezer van De Standaard riep op tot een tegenactie: 'Lezers Tegen Rotzooi'. En een groep prominente Vlaamse (ex-)politica's steunde het publicatieverbod ronduit: `De wijze waarop hij individueel herkenbare vrouwen behandelt, is schokkend.'

De andere gevolgen zijn minstens even voorspelbaar als het eerste. In alle columns en mondelinge reacties gaat het niét over het boek Uitgeverij Guggenheimer, maar over de affaire. De paar recensies die voor de rechtszaak verschenen maakten het boek met de grond gelijk - de lezer kan het niet deren. Titel en zaak zijn genoeg: de boeken vliegen als warme broodjes de winkel uit, de eerste druk is al uitverkocht en dat op de tweede druk een buikbandje met de tekst `Alleen in Nederland verkrijgbaar' is aangebracht vormt voor de Vlaamse lezers ook geen belemmering. Het loopt storm in de boekhandels van de Nederlandse grensgemeenten.

Het loont om de roman nog eens te beschouwen. De affaire wordt er nog ironischer door. In Uitgeverij Guggenheimer heeft de mediatycoon Guggenheimer namelijk een lumineus idee. Zijn televisiestation B.O.N.A.N.Z.A loopt als een tiet, hij verveelt zich stierlijk, beidt zijn tijd met het drinken van `miljaardedzju's' onvermoeibaar wordt om de pagina uitgelegd dat dat een glas wodka is waarin een theezakje twee minuten heeft getrokken - en het danig vingeren, beffen, neuken en vooral 'neuzen' van gewillige meisjes en vrouwen. Bijna elke bladzijde moet Guggenheimer dan ook, vanwege dat 'neuzen', zijn fors geschapen neus wassen. En dan heeft hij gelukkig een ingeving. Televisie is out, bedenkt hij, lezen is...


Gerelateerde boeken: