recensies

De formule brusselmans

HERMAN BRUSSELMANS Guggenheimer wast witter
Amsterdam: Prometheus 255 blz., 595 fr.

De nieuwe Brusselmans is het vervolg op De terugkeer van Bonanza, de gigantische satire op het mediawereldje die vorig jaar de boeken-toptien onveilig maakte. De wetten van de marketing vereisen dat sequels voortbouwen op een bestaande succesformule: om het publiek opnieuw te lijmen, volstaat het de basisingrediënten goed dooreen te schudden.

Vandaar dat Herman Brusselmans zijn overbekende groteske stijl nog maar eens in een hogere versnelling gooit, en de figuur Guggenheimer - de machtswellusteling die in De terugkeer van Bonanza als baas van de televisiezender BONANZA alle Vlaamse netten (VTM incluis) van het scherm speelde - flink wat dikker in de verf zet.

Dat Brusselmans in Guggenheimer wast witter zijn pijlen op de reclamewereld richt, blijft een detail vergeleken bij zijn grimmige kijk op de mens. Het personage Guggenheimer is geïnspireerd door de rücksichtslose zakengigant, wiens superego alles en iedereen op zijn weg platwalst. Een karikatuur, die beantwoordt aan het diepste in onszelf: de schoft die we allemaal naar de hel wensen, maar wiens lef we tegelijkertijd benijden.

Met zijn versterkte zeeppoederformule viseert Guggenheimer wast witter meer dan ooit onze geestelijke hygiëne: hoe slecht het daarmee gesteld is in Vlaanderen - en dit is een typische Brusselmanskronkel -, is volgens de schrijver te zien aan de bedenkelijke staat van zindelijkheid van het ondergoed...

Ongetwijfeld mogen we in de toekomst nog meer van die onderbroekenlol verwachten. Brusselmans heeft jaren geleden alleen maar het startsein gegeven: slapstick en humor van onder de gordel horen erbij. Daarin volgen jongere schrijvers de internationale trends en het jonge publiek is ook dol op dergelijke schuttingtaal.

Niet getreurd, ons enfant terrible legt vaak de vinger op de wonde en hij is dikwijls nog onweerstaanbaar grappig ook. Zijn Guggenheimer is immers een soort Groucho Marx, die iedereen onder tafel praat. Een Lenny Bruce, die schimpt en fulmineert en toch ongenaakbaar blijft, omdat hij de mens toont zoals hij is, ten voeten uit.

Dat dit sujet bij Brusselmans in regelrechte porno verzeild raakt, moet je er op de koop toe bijnemen. Guggenheimer wast witter is eens te meer een grote, lauwe masturbatiesessie van een schrijver die er plezier aan beleeft zijn kwakje voor ons te deponeren.

Voor sommigen zal het niet makkelijk zijn achter de tomeloze fantasie de walg te zien die Brusselmans voor de wereld voelt, maar dat belet niet dat die er is. En zolang we in een vrij en verdraagzaam bestel leven, moet een schrijver toch zijn cynische statement kunnen richten tot een maatschappij, die er volgens hem zelf om vraagt?

Brusselmans komt bij velen zo schokkend over omdat hij symbolen durft aan te pakken die gevoelig liggen in Vlaanderen. Hij is zowat de enige schrijver die op de man durft te spelen. Patrick Conrad beschrijft in zijn thrillers hetzelfde karikaturale landschap, maar hij blijft hoffelijk: de gelijkenis met bestaande personen is bij hem louter toevallig.

Niet zo bij Brusselmans, die de Bekende Vlamingen met naam en toenaam noemt, zijnde half omroepend Vlaanderen en een selectie uit onze showbizz - al die geslaagde beautifull people uit de wachtkamers van dokters en tandartsen die omdat in Guggenheimer wast witter hun Onderbroek letterlijk wordt uitgetrokken - nu niet anders kunnen dan dreigen met processen.

Brusselmans heeft niets liever. Toegegeven, schimpen ten koste van een ander is tweederangs, en het legertje presentatrices en, zangeressen dat hij aanpakt, vormt een makkelijke prooi. Maar toevallig zijn deze ex-schoonheidskoninginnen de lievelingen van het Vlaamse publiek, dat in het klatergoud en succes dat ze op het scherm tentoonspreiden, zijn eigen stoutste dromen in vervulling ziet gaan.

Het is die duffe "schoonheidsschaal", die moeders hooggestemde maar niet in te lossen verwachtingen voor hun kinderen doet koesteren, die Brusselmans aan diggelen slaat. Zo haalt hij de illusies neer van een volk dat maar niet wil emanciperen, en dat is de nawerking van zijn slagen onder de gordel.
Natuurlijk kunt u tegenwerpen dat hij zelf zo lelijk i...


Gerelateerde boeken: